Welcome to the Sikh Vichar Manch-Thought Provoking Forum for Justice

 
 
 


gLdfrF dI gwdfrI Xfd krvfAux leI ivsLysL:

iswK ivcfr mMc dy PfAUNzr pRDfn srdfr gurBjn isMG igwl vwloN
iswKF nMU pRyrdIaF aimwt ilKqF

blbIr isMG sUc, muKI qy bulfrf, iswK ivcfr mMc
 

iswK ivcfr mMc dy PfAUNzr pRDfn qy izptI suprzYNt puils (irtfierz) imqI 14 PrvrI 2005 nMU 86 sfl dI Aumr qk cVHdI klf vflf jIvn ibqfAux qoN bfad, ies sMsfr ƒ hmysLf leI alivdf kih gey.

vihmF-BrmF, pKMzF qy aMD-ivsLvfs dy ivruwD zt ky pihrf dyx df sunyhf idMdy hoey Auh iswK kOm qy mnuwKI aiDkfrF dI rfKI leI duinafvI Gol krdy rhy sI. Auh hmysLf kihMdy sn ik gurU qyg bhfdur jI ny ijnHF dy mnuwKI aiDkfrF dI rfKI leI sIs idwqf jdoN Aus vyly dy idwlI dy sLihnsLfh aOrMgjLyb dy hukm nfl Aus df vfeIsrfey ksLmIr,iePLiqKfr KF "ihMdUaf Auqy bVf jbr kr irhf sI, svf svf mx jinAU rojLfnf Auqfrdf sI, ihMdUaF dI pivwqr gAUaF df kql ho irhf sI, bRfhmxf nMU jbrI Drm bdlvf ky muslmfn bxf irhf sI, aqy sfry ivdvfnF qy buwDI jIvIaF nMU Drm bdlx leI mjLbUr krdf sI, qF jo buwDI jIvIaF qoN ipwCoN, afm ihMdU afpxy afp ihMdU Drm Cwz jfxgy qy ies qrHF ih MdUaF dI klcr nMU hI Kqm kr irhf sI." pr awj sfnMU ihMdU hukmrfnF qoN afpxy mnuwKI aiDkfrF dI rfKI krnI pY rhI hY. AunHF dIaF ilKqF ivwc iswKF nMU drpysL af rhy mwuidaF ‘qy musLklF dy hwl vwl iesLfrf vI kIqf hoieaf hY ijvyN:-

iswK kOm df BivwK:

sfzy iKafl ivwc, sfihb gurU nfnk jI df bcn ‘iswK ihMdU nhIN hY’ hI iswKF dIaF sfrIaF mMgF nMU afpxy aMdr smoeI bYTf hY. jy iswK ihMdU nhIN qF ihMdU koz sfzy Auqy ikAuN lwdI geI? POjI iswKF bfry 1851 df hukm ikAuN rwd kIqf igaf? kI, ieh sfmrfj qy bhurUpI sYkUlr rfj, sfzy bfxy qy iswKI sLkl nMU Kqm nhIN kr irhf? asIN bynqI krFgy ik hMkfrI lIzr, afpxy hMkfr qy kursI loB leI afpxy BfeIaF nMU Cwz ky iPLrkU ihMdU jwQybMdIaF dy ajdhf (srfl) dy mMUh ivc isr nf dyx.

ijAuN hI sR[ igwl dy akfl clfxy df dUsrf sfl 14 PrvrI nyVy afAux lwgf qF AunHF dy ivcfr aqy ieiqhfs dy pMinaF ivwcoN Kojy qwQ, BfrqI sMsikRqI dI kTorqf dI Xfd krvfAux lwgy. ies kTorqf dy Qwly lwg ky cwlxH vfly iswK kOm dy gwdfrF pRqI ilKIaF ilKqF dI JfkI sfhmxy njLr afAux lwgI. BfrqI purfxI swiBaqf jo JUT-Pryb, pwKpfq, dgfbfjI aqy iBRsLtfcfr dy aDfr ‘qy itkI hoeI hY, ies bfry AunHF dIaF iewk Kfs lihjy ivwc ilKIaF aimwt ilKqF sfhmxy afAux lwgIaF.

aMgryjLI dy iewk lyKk vI[ aYs[ nfiepfl dI ijwQy pihlI pusqk ilKI ‘aYn eyrIaf afP zfrknYs’ (hnyry df Kyqr) bhuq vwzy vfd ivvfd df kfrn bxI aqy keI qQfkiQq kOmpRsqF ny iesnMU Bfrq ivroDI pusqk grdfinaf. Aus dI Bfrq bfry dUjI pusqk 1978 ivwc CpI, ieMzIaf: ‘ey vUMizz isvlfeIjysLn’ (Bfrq: jKmI siBaqf) Aus ny afpxI ies pusqk ‘vUMizz isvlfeIjysLn’ ivwc iewk bhuq hI zUMGI idRsLtI vflI itwpxI kIqI hY. Aus ny iliKaf hY ik Bfrq dy ihMdU lgBg 12 sdIaF qwk ivdysLI hmlfvrF hwQoN luwtdy jFdy aqy jLlIl huMdy rhy hn, iewk hjLfr sfl qurkF qy muglF hwQoN aqy iPr do sO sfl aMgryjLF hwQoN. nfiepfl anusfr ies ieiqhfsk ipCokV kfrn Bfrq dI ihMdU swiBaqf jKmI ho cuwkI hY aqy hux ikAuN rfj Bfg muwK qOr ‘qy Bfrq dI bhu-igxqI ihMNdUaF dy hwQF dy ivwc af cuwkI hY, ies leI ieh afpxI bIqIaF sdIaF dI lfcfrI qy jLlflq df bdlf Gwt-igxqIaF koloN lvygI. nfiepfl ieh itwpxI swc muwc hI BivwK bfxI sfibq hoeI hY qy ho rhI hY-sMpfdkI: svY-mfx dI bhflI - pMjfbI itRibAUn, aYqvfr, 10 dsMbr, 2000

ies purfxI swiBaqf qy sMsikRqI nMU Aujfgr krn leI iewQy hmysLF dyhDfrI Bgvfn, svfmI, sfD aqy vIrwpn afid vrigaF dy Bys ’c AuBfr ky anpVH lokF nMU buwDU bxfAux df hmysLF Xqn irhf hY. iewQoN dy ihMdU sMcflkF ny vIrwpn nMU vI iesy qrHF hI iewk Kfs bRfhmx jfqI df bhuq jMglI lutyrf, smwglr, kfql qy hfQI dMdF aqy cMdn dI lwkVI df qskr nMU bqOr hAUaf KVf krky dyvqy vjoN pysL kIqf hoieaf sI. pr awj dy nvyN juwg ivwc jdoN sMsfr iewk ipMz bxky rih igaf hY qF aijhI prdfposLI ijafdf dyr kfiem nhIN rihMdI.

ijvyN ik huxy hI rfm dyv (svfmI) nMU pihlF iewk Xogf pRcfrk vjoN iqafr kIqf aqy bfad ivwc mnuwKI hwzIaF, KopVIaF qy hor rihMd KuMd nMU imlf ky hr iksm df ielfj krn df dfvydfr bxf ky purfxI sMsikRqI df GfVf dws ky pysL kIqf jfx lwigaf. jdoN ik sMsfr dy hr zfktr, ivigafnI qy afm mnuwK vI BlI BFq jfxdf hY ik ksrq BfvyN Xogf dy rUp ivwc hovy jF iksy hor, jy iksy ivDI ivDfn qy kfiedy anusfr kIqI jfvy qF ieh mfnisk qxfAu, srIirk duwKF aqy srIr dI TIk pRikRaf ivwc Xogdfn pfAux kfrn, mnuwK nMU qMdrusqI vwl lY jFdI hY. pr nvyN ivigafn dy Xuwg ivwc ijs qrHF dy qwQ sfhmxy afey hn ik pIsIaF hwzIaF, KopVIaF qy rihMd-KuMd nMU iewk dvfeIaF dy rUp ivwc pysL krky, ies nMU purfxI BfrqI sMsikRqI nfl joV ky isafsI iDrF afpxy vot bYNk nMU pwkf krn leI, ies nMU purfxI sMsikRqI dI duhfeI dy ky suafmI jF Bgvfn pYdf krn dIaF kuitl cflF dI kVI hY jo bhuqf icr lfhyvMd qy lfBkfrI sfibq nhIN ho skdIaF ikAuNik hux lokF nMU jldI hI bxI nyVqf qy aMqrrfsLtrI dbfa dy aDIn jfgrUk qy igafnvfn krnf pvygf.

pihlF mohn dfs krmcMd gFDI (mhfqmf) nMU rfsLtr ipqf AuBfrn leI ieh pRcfiraf igaf ik Auh iekwlf BfrqI hY ik jo afpxy jIvn bfry swco swc ilK igaf hY. iewk tI[ vI[ cYnl ‘qy ik, ‘iksy dI inwjI ijMdgI ivwc ikMnf ku prvysL kIqf jfxf cfhIdf hY’ dy ivsLy ’qy bihs drimafn iewk gFDI Bgq ny ikhf ik sfnMU afpxf jIvn mhfqmf gFDI dI afqm kQf vFg ibafn kr dyxf cfhIdf hY ijs ivwc mhfqmf gFDI ny iewQoN qwk kihaf hoieaf hY ik "myry mn ivwc vI burIaF BfvnfvF qy iKafl afAuNdy sn" sRI rfm jyTmlfnI, AuGy vkIl ny ies ’qy bVy ivaMgmeI ZMg nfl pRqIkrm kridaF ikhf ik, "AunHF ny iPr ies swc nfl koeI qjLrbf kIqf hY ik nhIN-Auh (gFDI) ilKky nhIN gey". iewQy jyTmlfnI dI gwl ivwc vjLn sI ik gFDI ny vI afpxy bfry sfrf kuJ swc nhIN iliKaf ijvyN ik pRcfiraf jFdf hY.

sR[ igwl dI afqm kQf ivwcoN:

"myrf (sR[ igwl) dfdf sR[ ibsLn isMG korf anpVH sI. axKIlf hox krky aMgUTf nhIN lfAuNdf sI. qFby dI mohr (muMdrI) bxfeI hoeI sI. nMbrdfr vjoN, gvfhI pfAux leI, Ausny izptI kimsLnr pfsoN ieh mohr lfAux dI mnjLUrI leI hoeI sI. ies ivwc Kuidaf sI "AurdU ivwc……[". qihsIl jVHFvflf dy sfry abfdkfr, dukfndfr qy purfxy vsnIk (AunHF nMU jFglI ikhf jFdf sI) Aus nMU siqkfr vjoN "bfpU" hI ikhf krdy sn. AunHF vyilaF ivwc QfxydfrF, kfnUMgoaF afid aPsrF awgy vI hwQ joV ky pysL hoxf pYNdf sI. ibsLn isMG bVI sLrm mihsUs krdf sI, pr kr kuJ nhIN sI skdf. Ausny ierfdf kr ilaf ik afpxy bwicaF nMU pVfeygf qF jo aglI pIVHI hwQ joVnf Cwz sky". ieh pVHfeI leI pRyrnf qy anpVHqf nfl iGrxf pRgt krn dI anOKI imsfl hI khI jf skdI hY

"mYN sQfnk gurduafry ivwc, mfrc 1931 dy pihly hPqy, sMq sMqoK isMG idaflpury vfly koloN aMimRq Cikaf sI pr 7/8 sfl ipwCo mYN ikrpfn pihnx qoN rih igaf. bVf soicaf ik mYN ikAuN inBf nhIN sikaf? krIb 17 sfl ipwCoN mYN iewk kMm leI ropV dy aYm[ aYl[ ey[ srmuK isMG nMU imlx igaf qF dyiKaf ik mYnMU aMimRq CkfAux vflf sMq, AusdIaF lwqF Guwt irhf sI. idmfg ny dwisaf ik aMimRq CkfAux vflf eynf GtIaf hY qF Ckx vflf qF Aus df asr hI kbUl krygf".(awj piqqpuxy df vI iehI kfrn njLr afAuNdf hY).

"Qfxf cIcf vqnI df muwK Qfxydfr swXd muhMNmd myry kMm AuWqy, Auh eynf KusL hoieaf ik Aus BivwK bfxI kr idwqI "puwqr, swXd nhIN hovygf, pr qUM gjLitz aPsr (zI[ aYs[ pI[ jF AuWqy) bxygf. jy irsLvq lvyNgf qF jLlIl hovygf" "mYN, Aus dy gozI hwQ lfieaf ikAuNiNk iksy iswK df Qfxydfr bx jfxf hI vwzI gwl huMdI sI". Qfxydfr swXd muhMNmd irsLvq lYNdf sI pr Gwt. ies leI hI Qfxydfr swXd muhMNmd ny ikhf sI ik, " mYN ieMspYktr BrqI hoieaf sI qy ies hI aOhdy qoN irtfier hox vflf hF".

kuJ ku AunHF dy sMXukq pirvfr bfry:

ies pirvfr nfl myrf sfQ sfl 1967 qoN qy hor ies qoN purfxf vI hY. srdfr igwl zfktr ipqf s[ eIsLr isMG dy swq puwqrF qy iqMn DIaF dy smUh pirvfr ivwcoN vwzy puwqr sn. pirvfr 1947 dI vMz qoN bfad iKlr igaf. ies pirvfr ivwc iswKF (jwtF) vflIaF sfrIaF afdqF mOjUd hox dy bfvjUd ivsLysLqfvF BfrU hn jo ies pirvfr nMU AusfrU iswKF dI aglI kqfr ivwc KVHf kr idMdIaF hn. ienHF ivwc afpsI asUlx KLihbfjI ijwQy dyKx nMU imlI AuQy ienHF ivwc smyN anusfr afpsI imlfp dI hmysLF inafrI imsfl vI imldI rhI hY. ieh sMjmI, jLbq ‘c rihx vflf, iensfnI pihcfx df mfihr, smyN df pfbMd, Auc-ivwidaf nfl juiVaf, isDFqk, smyN df hfxI qy AuWDmI pirvfr jfixaf jFdf hY. myry jIvn dy AusfrU pwK ivwc sR[ avqfr isMG igwl, azIsLnl ijLlHf qy sYsLn jwj (irtfierz) qy izptI suprzYNt puils (irtfierz) (dono klm dy DnI qy afpxy ikwqy ivwc qjLrbykfr jfxy jFdy hn), dI kfPI sFJ hY.

sR[ igwl dIaF ilKqF ivwcoN:

akfl qKq-srb AuWc afqm inrBrqf: pRBUsqf vl iewk pulFG:

awj iswKF dI durdsLf leI ijwQy Bfrq dI bRfhmx srkfr ijLMmyNvfr hY, AuQy akflI lIzrF dIaF gYr idafnqdfr aqy aihmkfnF nIqIaF nMU vI awKoN proKy nhIN kIqf jf skdf. ieh iewk pRmfxk swcfeI hY ik koeI vI aijhI EvrgrfAUNz sMsQf jF pfrtI jo pfrlImfnI isafsq ivwc XkIn rwKdI hovy, rfjsI swqf hiQafAux dI cfhvfn hovy, aijhy sMGrsL dI rihnumfeI nhIN kr skdI. aijhIaF jQybMdIaF cfhy Auh isafsI pfrtIaF hox, cfhy sLhId pirvfrF nfm Qwly bxI sMsQf hovy qy cfhy mnuwKI aiDkfrF dI duhfeI pfAux vfly hox, kdI vI aijhI PrMt jQybMdI nhIN bx skdIaF ikAuNik AunHF dI qF hr hIly sMGrsL nMU Zfh lf ky afpxI kursI hiQafAux dy mnorQ nMU pUrf krnf hY-pyjL 6 ‘vrlz iswK inAUjL’ mfrc 22, 1991

hux qF sLrHyafm, jQydfrF Auqy pwKpfq, irsLvq afid dy dUsLx lwg rhy hn. awj ienHF df ikrdfr izwg jfx kfrn, ieh rfjsI lokF dI rbV-muhr bx cuwky hn. ieh lok, mfieaf qy aYsL Kfqr Drm pRcfr Cwz bYTy hn. ipMzF qy sLihrF aMdr piqq njLr af rhy hn (ijvyN pihlF ikhf jf cuwikaf hY, ieh Dfrimk aqy isafsI lIzrF dy mfVy ikrdfr dy asr df hI iswtf hY).

pr nfl hI Auh ieh vI Xfd krvf gey ik 5 sqMbr 1984 dy ieMzIan aYkspRYs ivwc cMdr sLyKr df ibafn Cipaf sI ik jy iswK nfKusL hoxgy qF dysL vI KusL nhIN rih skdf. iswKF nMU Kqm kr ky dysL vI ijAUNdf nhIN rih skdf. 

iswK ivcfr mMc bfry do sLbd:

sR[ igwl df kihxf sI ik dsm pfqsLfh ny vI afpxy ipafry sfjn smyN igxqI, sMiKaf qoN bhuqfq dI QF gux, kfblIaq, KUbI, Xogqf qy isPq nMU qrjIh idwqI sI qy iswK ivcfr mMc ny vI gurU sfihb dy drsfey mfrg nMU hI apxfieaf hoieaf hY. iswK ivcfr mMc ahuidaF leI bxI jQybMdI nhIN sgoN pMQk syvf inBfAux leI hY. Auh kihMdy sn ik jo syvf ies mMc vwloN kIqI jf rhI hY Auh smUh hmiKaflI iswKF dI afvfjL hI hY. iesy pRkfr AunHF ny mnuwKI aiDkfrF dI rfKI leI kMm kIqf. AunHF nMU puils aPsrF ny rokx dI koisLsL kIqI pr Auh idRV rhy pr muwK mMqrI byaMq isMG dI GurkI qoN jdoN nfl dy mqlbpRsq aqy bujLidl zr gey qy Aus dy bdly iewk sfQI nMU ivdysLF dI sYr krn dI KuwlH dy idwqI geI pr sR[ igwl nMU blYk ilst ivwc rwK ky jyl Byj idwqf qy AunHF df pfsport jLbq kr ilaf igaf. sLR[ igwl ieh hmysLf svfl krdy sn ik kI iksy hor mnwuKI aiDkfrF leI srgrm ny jsits ajIq isMG bYNs qoN ibnF qsIhy Jwly? BfvyN bfad ivwc BfeI jsvMq isMG KflVf qsIhy Jwldy sLhId hoey hn. AunHF ny iliKaf ik myrI mnuwKI aiDkfrF pRqI vPLfdfrI dy kfrn hI ieh sB kuwJ myry nfl mfVf hoieaf: "The police officers tried me to dissuade but I stayed firm. The result: (i) I was brought on Card A & B i.e. National Security Risk, (ii) I am a black listed man for the grant of a Passport, (iii) I am dubbed as a Naxalite, (iv) I was confined to Prison, (v) except the personnel of yare, police officers just avoid me. Has anybody, except Justice Bains suffered so much?" ieh hvflf sR[ igwl vwloN ilKy pwqr imqI 15 meI 1995 ivwc drj hY.

sR[ igwl dy rfm jnm BUmI bfry ivcfr:

jnUMnI bRfhmxvfd ny ‘rfm jnm BUmI’ dy nfm Qwly, Bfrq aqy hor eyisLafeI dysLF ivwc 1992 qoN BFbV bfly hoey hn. keI bfbrI msijd nMU Zfh ky ‘rfm lwlf mMdr’ bxfieaf jFdf hY, kdI ies dy Pl-srUp, muslmfn dysLF ivwc ihMdU mMdr Zfh idwqy jFdy hn, kdI ihMdU-musilm PLsfdF df nF dy ky, muslmfnF nMU kql kIqf jFdf hY qy kdI ‘blveIaF muslmfnF’ nMU puils ‘mukfbilaF’ ivwc mfr idwqf jFdf hY. Drm dy nF Auqy, dUjIaF Dfrmk Gwt igxqIaF df sPfieaf kIqf jf irhf hY. ies bfbrI msijd jF mnGVHq rfm jnm BUmI bfry kfPLI sfihq Cp cuwkf hY. iewk kvIN vwloN, mhF-kfiv ilKy jfx nMU Drm df ihwsf bxf ilaf igaf hY.

bfbrI msijd bfry bfbr nfmf ivwc aMkq hY ik nyk idl mIr bfkI ny bfdsLfh bfbr dy nF Qwly msijd dI AusfrI kIqI. ikMnI hYrfnI dI gwl hY ik bfdsLfh akbr dy smkflI qulsI dfs vrgy rfm Bgq ny afpxI pusqk ‘rfm cirqr mfns’ ivwc vI iksy mMdr Auqy msijd Ausfrn df vrxn nhIN kIqf. ieh qF 19vIN sdI ivwc hI iksy sfjLsLI ny rfm jnm BUmI dI khfxI GVHI lgdI hY.

aXuwiDaf nfl kflpink khfxIaF GVH ky, Bfrq dIaF Dfrmk Gwt igxqIaF nfl CyV-CfV Cwz idwqI jfvy. afr[ aYs[ aYs[ aqy ies dy puqryilaF (ihMdU pRIsLd, bjrMg dl afid) nMU dUjy DrmF ivwc dKl dyxf bMd krnf cfhIdf hY aqy Bfrq nMU hor toitaF ivwc vMzx dIaF sfjLsLF bMd krnIaF cfhIdIaF hn. ieiqhfs sbk idMdf hY ik jdoN vI bRfhmx-bfxIaF gwT joV sLkqIsLflI hoieaf, Aus vyly hI dysL dy toty hoey.

drbfr sfihb smUh dI srb-AWucqf qy srdfrI:

drbfr sfihb qy akfl qKq afid jy iswK kOm df Durf hn qF ieh iksI dunIafvI qfkq dI irafieq rfhIN nhIN, sgoN iswKF dy hwk qy qfkq vjoN hn. ies ivcfr ivwc koeI rwdo bdl nhIN ho skdf aqy ieh ivcfrDfrf Dfrmk, rfjsI jF rUhfnI pwKoN pRpwk hY.

ajoky hfkmF vFg, mugl qy pTfn srkfrF ieh gwl smJdIaF sn aqy iesy hI kfrn iswK dI ivcfrDfrf nMU swt mfrn leI smyN smyN, srkfr ny drbfr sfihb aqy akfl qKq Zfhy. iswK ies hI kfrn, ienHF asQfnF dI rfKI leI sdf hI sLhIdIaF idMdy rhy hn. sfl 1736 ivc Aus vyly dI srkfr ny ienHF QfvF AuWqy (hux vFg) kbjLf krky afpxy dPLqr bxf ley sn. pqf lwgx Auqy 1740 ivc BfeI mihqfb isMG mIrF kotIey qy BfeI suwKf isMG mfVI kMboh ny af ky, srkfrI hfkm muslhu dIn rfjpUq (mwsf rMGV) nMU isrI sfihb nfl Jtkf idwqf aqy isr nMU nyjLy AuWqy por ky lY gey. iewk ieiqhfsk swcfeI hY ik drbfr sfihb qy akfl qKq nMU imtfAux vflf sdf hI ihMsk mOq miraf hY.

abdflI BfrI POj lY ky dsMbr ivwc dyKx afieaf ik iswK drbfr sfihb smUh nMU rfjsI mMqvF leI qF nhIN vrq rhy, ijs qrHF awj dI srkfr vI vyK rhI hY. Aus vyly jQydfr gurbKsL isMG kyvl 30 sfQIaF nfl pihry Auqy sI. ‘jMg nfmf’ df ilKfrI awKI izwTI gwl ilKdf hY ik "AunHF nMU bfdsLfhI POj df rwqI vI zr nhIN sI aqy Auh gur asQfn leI jfnF vfrn df pRn kr cuwky sn. POj Aus vyly vV skI jdoN Auh sfry sLhId ho gey." ienHF sLhIdF df sLhId gMj akfl qKq dy aYn ipwCy hY. isMGF ny apRYl 1765 ivwc drbfr sfihb smUh iPr Ausfr ilaf aqy lfhOr Auqy kbjLf krky sfry pMjfb dy mflk bx gey.

sfmrfjIaF aqy iswK lIzrF dy gwT joV vwloN iswK kOm nfl lMUbV cflF:

jdoN ies gwl df pqf lwgf ik bldyv isMG qoN ibafn idvf idwqf ik iswK kFgrs nfl hn qF jdoN im: ijnHfh nMU pqf lwgf qF Ausny mfstr qfrf nfl icwTI pwqr kIqf ik jy iswK kFgrs dI QF musilaF nfl rlx qF AunHF nMU pfiksqfn ivwc kyNdrI pMjfb ivwc atfnomI idwqI jf skdI hY. icwTI pwqr, igafnI krqfr isMG jI df ivsLvfs pfqr gopfl isMG drdI iljfieaf krdf sI aqy dohF pfisaF dIaF icwTIaF jvfhr lfl nMU ivKf idwqf krdf sI. aKIrlIaF icwTIaF jvfhr lfl Gwut igaf qF ijnfh ny hOkf Br ky ikhf ik "iswKo, qsIN ihMdU nMU gulfm dyiKaf hY, afjLfd hox ipwCoN Auh aslI rUp Dfrn krygf qy qusIN awj nMU pCqfEgy. AunHF dI aslI sLkl XU[ pI[ qy ibhfr dy muslmfnF qoN pwuCo." Aus idn qoN hI iswKF leI idn kflf ho igaf, pr gopfl isMG dI nOkrI pwkI kr idwqI geI.

kFgrsI pRsqfvF anusfr sfry dysL ivwc bolI dy afDfr Auqy sUby bxf idwqy gey, pr pMjfbI boldf sUbf bnfAux qoN nFh kr idwqI geI. iswKF ny 11 sfl lf ky pMjfbI sUbf bxfieaf pr ihMdUaF dy gurU GMtfl guljLfrI lfl nMdf ny ies nMU sfiraF pfisaF qoN CFg idwqf, pMjfbI ielfky dUjy sUibaF nMU dy idwqy, rfjDfnI kyNdr lY igaf, pMjfb dI afrQk rUh (dirafeI pfxI) dunIaF Br dy kfnUMnF nMU iCwky tMg ky krIb 50% rfjsQfn nMU qy bfkI df krIb awDf ihwsf hirafxf nMU dy idwqf qF jo pMjfb dy iswKF nMU Gisafry bxf idwqf jfvy. iswKF dy Dfrmk gRMQF dI bolI, pMjfbI nMU nfl dy sUibaF ivwc Kqm kr idwqf aqy pMjfb ivwc vI srkfrI mfiDam rfhIN ies df ihMdI-krn kr idwqf igaf hY.

swc kih dUM, aY akflI; gr qU burf nf mfny:

ijs bRfmxvfd nfl 1947 qoN iswK lIzrF ny jwPI pfeI hoeI hY, Aus ny iswK nslkusLI kridaF, iewk lwK pMjfh hjfr dy krIb iswK kql kr idwqy hn aqy iswKF dI kOmI axK nMU imtfAux leI, iswKF nMU jmUry bxf ky vriqaf jf irhf hY. ipMz ipMz sfDF dy zyry bxf ky sLKsI gurU zMm vwl Dwikaf jf irhf hY. sB kuJ df iewko hI kfrn hY ik iswKF dy lIzr (akflI) mUVH, bysmJ, lflcI, cODr dy BuwKy, golkF hVwpx, mqlbI aqy iswKI qoN kory hn. hr akflI lIzr, bRfhmxvfd dy crnI izwgx aqy iswK Brf nMU Duws mfrn leI qnfvF ksI KVHf hY. hr akflI ivkfAU mfl bx cuwkf hY aqy BolI BflI iswK kOm nMU puckfr ky ibprvfd vwl Dwkx leI Auqfvlf hY.

bIqy 20 sflF ivwc iswK jvfnI nMU Kqm krn, nvIN pIVHI df jnm rokx aqy iswK kOm df hONslf psq krn qoN ibnF, pMjfb dI puils ny bRfhmxvfd nMU KusL krn leI, sYNkVy hI iswK bIbIaF nMU GrF qoN cuwk ky blfqkfr kIqy qy mgroN Kqm hI kr idwqIaF. iewk hI kmry ivwc ipAu, DIaF, BYxF, BrfvF qy nUhF, suhiraF nMU alP nMgy krky keI keI idn bMd rwiKaf aqy iewk dUjy dy nMgyj dyKx leI mjLbUr kIqf igaf. hor vI asLlIl aqy mnuwKqfhIx kukrm kIqy gey jo klm vI ilKx qoN sLrmsfr hY. ho skdf hY ik ‘icMqk Prfiez’ anusfr ienHF pulsIaF jF ienHF nMU hukm dyx vfilaF vwloN, afpxIaF DIaF-BYxF jF nUhF nfl aijhf krn df irvfj hovy pr gYrqmMd lok, ies nMU iGrnf krdy hn. Bfjpf qy akflI kihMdy hn ik ienHF gwlF nMU Buwl jfE pr ieh gwl qF bdysLI pTfxF qy muglF koloN iewk hjLfr sfl ieho kuJ krfAuNdy rihx vflI kOm hI Buwl skdI hY jF lksLmI kFqf cfvlf. ijhVI kOm afpxIaF DIaF-BYxF dI rfKI nhIN kr skdI AusnMU mnuwK dI sMqfn nhIN mMinaf jf skdf. ‘Buwl jfAu’ kihx vfly by jLmIr lok, mnGVHq dusLihrf, bfbrI msijd, kiQq ikRsLn BUmI afid nMU ikAuN nhIN Buwl jFdy?

iswK kOm afpxI sLfn nMU kfiem rwKx leI Xqn kr rhI hY pr pRkfsL isMG bfdl aqy Ausdf ‘bfdlI akflI dl’ afpxI afqmF nMU vjLIrIaF leI ihMdU-qvIaF awgy vyc cuwky hn. coxF qoN pihlF ‘mnorQ pwqr’ ivwc kihMdy sI ik dirafeI pfxIaF, pMjfbI ielfky, afnMdpur mqf afid dy mfmilaF ivwc pihl krngy aqy iswK jvfnF dI nslkusLI qy DIaF BYxF dI byhurmqI krn vfilaF pulsIaF nMU kimsLn bxf ky sjLfvF idvfAuxgy. AuDm isMG ngr dy ijLly dy vfsIaF nMU AuqrfKMz ivwc nhIN jfx dyxgy. pr kursI imldy hI ‘mrd-puxf’ Cwz gey, ikAuNik ‘mfeI-bfp Bfjpf’ ieMJ hI cfhuMdI sI. bfdl hr gwl qoN muwkr igaf hY pr irsLvqKorI qy BfeI-BqIjfvfd nMU isKr ‘qy phuMcf idwqf hY. iswK kOm dI cVHq leI hoey iksy sLhId dI Xfd mnfAux qoN qF ienkfrI hY pr kOm dy ihwqF nMU rs-guwilaf bdly vycx vfly qy idwlI srkfr dy chyqy, loNgovfl dI brsI hr qrF mnfAuNdf hY.

nvMbr 1984 df idwlI kqilafm:

iewk gwl bVI duwKdfiek hY ik jdoN kwtV ihMdU nMU afpxy hwQoN sLkqI KuwsdI njLr pYNdI hY qF Auh iPrkU Psfd sLurU krvf idMdf hY. Auh hmysLF hI, bygunfhF dIaF mOqF rfhIN votF btorn ivwc Borsf rwKdf hY. 1947 qoN hux qwk inrnf ieho hI inkldf hY. sUbf bMbeI, sUbf gujrfq, pMjfb df kqilafm, azvfnI rwQ Xfqrf, bfbrI msijd afid dy msly sfhmxy hn. gujrfq aMdr, muslmfnF df kqilafm, gOrv XfqrfvF, Bfrq-pfik srhwd Ayuqy 10 lwK BfrqI POj df jmfa, sB votF dI ihMdU rfjnIqI df ihwsf hY. ieh iPrkU, BirsLt qy lotU toly, dysL vfsIaF nMU sfP suQrf pRsLfsn qF dy nhIN skdy, ies leI iPrkU BUqF nMU lokF ivwc vfV ky, kOm nMU mUrK bxfAuNdy af rhy hn.

ijwQy iswK kOm, afpxy vYrIaf nMU kdI nhIN BuwldI, AuQy ieh bhfdur, axKIlI qy aihsfnmMd kOm, srv sLRI rjnI koTfrI, goibMd mKOtI, jsits rfijMdr scr, kuldIp neIar, BIsLm sfhnI, ieMdr kumfr gujrfl, aYn[ zI[ pMcolI, bjrMg isMG, rfhul bydI, alok qomr, rfm jyTmlfnI, mdn lfl Kurfnf, muhMmd sfijd, ieMdr mohn, proimlf dMzvqy, mDU iksLvrI, puils mYn XukqI rfm vrgy hmdrdF nMU nhIN BulygI. iswK kOm pI:XU:sI:aYl:; pI:XU:zI:afr[, idwlI XUnIvristI dy pRoPYsrF qy hostl vfsIaF vwloN kIqy aihsfnF nMU vI sdf Xfd rwKygI.

gurU goibMd isMG jI (dsvyN nfnk pfqsLfh) ny JMjoiVaf ik ‘Kohy hoey hwk, kdI vI jLflmF awgy bynqIaf krn nfl vfps nhIN imilaf krdy, sgoN ies dy leI kTor sMGrsL krnf pYNdf hY. ByzF bwkrIaF hI, dyvIaf nMU KusL krn leI vwZIaF jFdIaF hn, kdI sLyrF dI vI blI idwqI geI suxI hY?

mhfrfjf rxjIq isMG dy vwzy pMQk ivcfrF vfly jrnYl, vqnF qoN dUr jfnF vfr cuwky sn ikAuNik mhfrfjf zrdf sI ik jy Auh drbfr dy nyVy af gey qF sLKsI rfj dy rfh ivwc roVy atkfAuxgy. jdoN mhfrfjf afpxy puwqr nMU itwkf mukwrr krn lwgf qF jnrl hrI isMG nlUaf ny aYqrfjL kIqf ik ieh rfj inwjI nhIN hY, sgoN sfrkfir Kflsf hY. ies leI ies nMU pirvfrk bnfAux df koeI hwk nhIN. mhfrfjy ny KusLfmdI drbfrIaF dy afKy lwg ky, jnrl nlUaf nMU muV nyVy Ptkx nhIN idwqf pr Auh dUlf srdfr, gurU Purmfn anusfr jfn dI blI dy igaf.

iswKF dy bfrF vwjy bfry srdfr igwl afpxI ilKq ivwc ieAuN ibafn krdy hn:

nfdr sLfh ny 20,000 idwlI vfsIaf nMU kql krky, luwt mcfeI qF 70 kroV rupY dI dOlq hwQ lwgI. ies dy nfl hI ieh hIrf, qKLiq hfAUs afid mfl vI imilaf. ies luwt dy mfl nfl krIb 20,000 ihMdU-musilm kuVIaF lY ky, nfdr sLfh vfips jf irhf sI ik nvfb jwsf isMG afhlUvflIaf dI srdfrI aDIn, rfq nMU Cfpy mfr ky, bhuq sfrI rsd qy krIb 16000 lVkIaF nMU isMGF ny Koh ilaf qy Gro GrI pucfieaf. ieh hI, Auh smF sI jdoN ienHF lVkIaF dy vfrsF vwloN, isMGF awgy Pirafd kIqI jFdI sI ik

moVI BfeI kwC vfilaf srdfrf,

rMn bsry nMU geI[[[[

ies Pirafd nMU suxky hI, isMG awDI rfq nMU (jdoN ivdysLI POjI Qwk ky sO jFdy sn) Cfpf mfr ky, ihMdU kuVIaF nMU Cuzf ky lY jFdy sn. ieh hmly eyny cfxcwk qy jLordfr huMdy sn ik pTfx POjI hokf dyx lwg pey sI ik rfq dy 12 vwj gey hn aqy iswK afAux vfly hn. eynI dihsLq sI, klgIDr mhfrfj dy sUrimaf dI.( pr awj Bfrq aMdr BYVy ihMdU iswKF nMU nIcf idKfAux keI ‘iswKF dy 12 vwj gey’ kihMdy suxI df hY).

Drm nMU isafsq qoN bcfAu-iswK ivdvfnF nMU apIl:

ipCly lMby smyN qoN, mYN pMQ dI cVHdI klf qy dysL dI cVHq nMU jIvn afdrsL imwQ ky cldf irhf hF. dysL dI syvf, Auh hI kr skdf hY jo Drm ivwc pwkf hovy. ies mnorQ ivwc, mYN vwzI igxqI ivwc afpxy aKOqI dosqF qy imwqrF dI ivroDqf vI shyVI hY aqy aKOqI qy bgly Bgq rfjsI qy Dfrimk mhFrQIaF nMU vI nfrfjL kIqf hY pr akfl purK ny sdf ikrpf hI kIqI hY. mYN mnoN smJdf hF ik vrqmfn dy gurdvfrf pujfrI cfhuMdy hn ik kyvl akflI lIzr hI pMQ nMU bcf skdy hn aqy ienHF pRoVH lIzrF dI guwzI cVHI rihxI cfhIdI hY. pr mYN afpxI 85 brsF dI anuBvI awK nfl dyiKaf mihsUs krdf hF ik jy sfry akflI dl joqI joq vI smf jfx qF vI kOm df kuJ nhIN ivgVdf. pMQ df ivgVdf hY: iswK isDFqF nMU Zfh lwgx nfl, gurU gRMQ sfihb qoN bymuK hox nfl, pMQ-vYrI lokF dy pYrF ivwc izgx nfl qy gurdvfiraF ivwcoN pMQ pRvfxq mirafdf nMU kmjLor krn nfl, ies ivwc koeI sLwk nhI ik suwcI pMQk jQybMdI dI bVI loV hY pr ies nMU clfAux vfilaF dI KudgrjLI twbr pflU qy ibpr nIqI nfl, nuksfn vI bhuq Kqrnfk ho skdf hY. ipCly 80 sfl dy pMQk ieiqhfs qoN qF ieh hI iswtf inkldf hY.

ieh iewk swcfeI hY ik akflI lIzrF ny iswKI muPfd dy nfary lf ky, inwjI muPfd hfsl kIqy hn aqy Drm nMU vrq ky gurdvfrf plytPfrmF nMU afpxI sOVI isafsq leI hI vriqaf hY. iswKF dI isafsq qF Drm dy qfibaf hY nf ik Drm ‘qy isDFq nMU isafsq dI cmcfigrI leI vriqaf jfvy.

asIN gurU gRMQ sfihb nMU sfiKafq gurU df rUp qy akfl purK dI joq mMndy hF pr amlI qOr ‘qy kyvl mfmUlI iswK hI ies isDFq nMU TIk mMndy hF. vwzy-vwzy lIzr Dfrmk afgU qy gur-gwdI dy pihrydfr, ies qoN bymuwK hn. jMmx-mrn dy smfgmF afid smyN gurU gRMQ sfihb jI dI hjUrI ivwc ivakqIgq JUTI mihmf sunx leI gurdvfiraF dy pRbMDkF qy lIzrF ivwc dOV lwg jFdI hY. kI gurU dI hjUrI ivwc inwjI (Auh vI JUTI) mihmf gurU df inrfdr nhIN? asIN, AuQy gurU mhfrfj df prkfsL ikAuN krdy hF ijQy asIN JUT bolxf hovy jF iewk dUjy dIaF pwgF lfhuxIaF huMdIaF hn? sLRomxI kmytI qy akflI dlF dy pRDfn qy aKOqI isMG sfihbfn afid lIzr, Bog smfgmF smyN GMitaF bwDI JUT boldy suxy jf skdy hn. BfvyN sMgqF, dbI jbfn ivwc gflF vI kwZdIaF hn pr smyN dI njLfkq qy dunIaFdfrI pwKoN AuWcI nhIN boldIaF.

bRfhmx qy bfxIaF hukmrfnF bfry sR[ igwl afpxI afqm kQf ivwc ilKdy hn ik muslmfn ienHF nMU ikrfV kihMdy sn aqy siqgurU nfnk jI ny ienHF bfry ikhf hY ik, "nfl ikrfVF dosqI, kUVI kUVY pfih." ieMj muhfvrf bVf pRcilq hY ik "kF, ikrfV, kwuqy df; ivsfh nf KfeIey suwqy df." jF "ijs df Xfr bRfhmx-bfxIaf Aus nMU bYrI dI kI loV?" iewQy sR[ igwl df iesLfrf spwsLt hY ik BfrqI jnqf pfrtI aqy kFgrs ijs ivwc bRfhmx-bfxIaf bqOr hukmrfn BfrU hn AuwQy iswKF qy hor Gwt-igxqIaF leI DoKy qoN isvfey hor Kwtx leI kuwJ vI njLr nhI afAuNdf hY. (ikrfV dy arQ pR:o sfihb isMG jI ny, "mfieaf dy moh ivc Pisaf hoieaf mnuWK" kIqy hn. AuNj jy kr dyiKaf jfvy qF dfVIHaF vfly bRfhmx isWKI leI ijafdf Kqrnfk hn. ijnHF krmkfzF ivcoN gurU jI ny kWZx leI 239 sfl lgfey hn ieh isWKF nUM muV ky AuQy hI zob rhy hn. lgBg sfry hI zyrfvfdI isWKI ByK ivc bRfhmx hn. ienHF bfry kuwJ iek lyKkF nUM Cwz ky bfkI sB cuwp-gVuwp hn-sMpfdk)

Bfrq nMU afjLfdI idvfAux vflI inwkI ijhI, pr ajLIm iswK kOm dI klcr, rvfieqF, axK qy hsqI nMU Kqm krn dIaF koisLsLF pUry jLor nfl ho rhIaF hn, pr iesdf kfrn hY ik iswK ‘ibprn kI rIq’ apxfeI bYTy hn. kyvl gurU dsm pfqsLfh dI dwsI hoeI iPlfsPI nMU apxf ky hI pMQ cVHdI klf ivwc jf skdf hY aqy vkqI qklIPF dOV jfxgIaF. 

 http://www.sikhmarg.com/your-view.html

 
 
     
 

kithrf
blbIr isMG sUc

 
     
 

ktihrf bol ipaf,
iensfP hMudf dyK ro ipaf,
ijhVf afvy shuM cuwkI jfvy,
ieh kih ky ro ipaf. 

jwj muskrfvy,
pr ktihrf ro ipaf,
ktihrf gUMgf-bolf,
pr iPr vI ro ipaf. 

nf cuwp krfeI,
nf ipwT GsfeI-afeI,
jwj jfxy gUMgf-bolf,
ikAuN ro ipaf??? 

byjfn-byjbfn jLrUr hF,
iesLfrf krn qoN mjLbUr hF,
jwj sfihb nMU ieh kihMdf ro ipaf.

 
 
muwK pMnf  |  aMgryjI aMk  |  sMcflk  |  bfnI  |  ilMk

Copyright © Balbir Singh Sooch, Chief and Spokesperson, Sikh Vichar Manch, Ludhana, Punjab (India)