Welcome to the Sikh Vichar Manch-Thought Provoking Forum for Justice

 
 
 


BfrqI sMivDfn qy pfrlImYNt lokrfj df mKOl AuzfAuNdf hY

Bfrq df sMivDfn qy ies aDIn GiVaf kfnMUn pwKpfqI qF hovygf hI pr aprfD qy iBRsLtfcfr df pwK pUrdf hoieaf lokrfj df vI mKOl AuzfAuNdf hY.ies gwl df sbUq Kud hI BfrqI sMivDfn dIaF DrfvF qy ies aDIn bxy kfnMUn dy amlI rUp nMU adflqF ivc ivcrn qy dyKx qoN spsLt imldf hY.

ieh kihx qoN pihlF sMivDfn dy mUl dI ivafiKaf smJxI jLrUrI hY ijwQy kfnMUn sfhmxy sfry BfrqI nfgirkF leI brfbr dy aiDkfr dI gwl kIqI geI hY AuhI grIb, kmjLor aqy anpVH leI arQ rihq hY. adflqF ivc iensfP pYsy vfly bfhU-blI qy jo bqOr gvfh BfvyN JUTy hI hox pysL kr skdf hovy, isrP Aus dy leI hY.pr ieh sB kuwJ qoN rihq ivakqI qfkqvr dy sfhmxy adflqF qoN kfnMUn dy afsry brfbrI dy nfp dy afDfr nMU apnf ky iensfP nhIN lY skdf.jdoN byafsry nfl lgfqfr byiensfPI ho rhI huMdI hY qF Aus pfs do rfh hI bc jFdy hn.iewk rfh Auh ik Auh Kud afpxy hwQ `c kfnMUn lY lvy qy iensfP leI aprfDI bxy jF dUsrf rfh iPr   aprfDI gwTjoV nfl sLfml ho jfvy jo kfnMUn aMnHf (aMDF) pRcfr ky adflqF dy sqfieaF nMU afpxy ipWCy lf ky hor vwzy aprfD krn leI mjLbUr kr lYNdf hY. ieh gwTjoV kfnMUn nMU aMnHf (aMDF) kih ky qy lokF nMU adflqF ivc iensfP nf imlx dy hflfq bxfAuNdf hY. Auh hY rfjnIqIvfnF, aprfDIaF qy nOkrsLfhF ivckfrlf gwTjoV qy iehI   gwTjoV afpxI mnmrjLI krn leI, BfrqI sMivDfn qihq hI pwK-pfqI kfnMUn pfs krdf jF krfAuNdf hY ijs kfrn iBRsLtfcfr qy aprfD `qy rok nhIN lg skdI. jy ieh aijhf nf kry qF rfjnIqI lfBdfiek DMdf hI nhIN rhygI. ies dysL dI afjLfdI dy 58 sfl pUry hox vfly hn pr ajy qk vI mfnXog suprIm kort dy ieh gwl ivcfr aDIn hY ik pfrlImYNt vwloN pfs kIqy mnmfnI krn dyx dI KuwlH aqy pwK-pfqI kfnMUn nMU rwd kIqf jfxf cfhIdf hY ik nhIN? jdoN ik Bfrq srkfr suprIm kort dy iksy vI aijhy pfs kIqy kfnMUn nMU rd kr dyx vfly PYsly dI ivruoDqf kr cuwkI hY qy krdI hI rhygI.

keI kfnMUn dy mfihr qy ivdvfn pr vkflq dy pysLy qoN dUr rih rhy, sLfied ieh kihx ik ieh ilKxf aiqkQnI hY ik iewQy kfnMUn nMU bdnfm krky ipwCy rwiKaf igaf hY qy ies dI QF jfq-pfq qy krmkFz dy afDfr `qy smfj nMU vMz ky iewk ‘pwKpfqI bMdobMsq’ aDIn sdIaF qoN kfbU rwiKaf hoieaf hY. ies ‘pwKpfqI bMdobMsq’ df kfnMUn jF ‘kfnMUn dy rfj’ nfl kdy koeI dUr df vI sbMD nhIN irhf, idKfvf BfvyN kuwJ vI ikAuN nf kIqf jFdf irhf hovy.iehI kfrn hY ik kfnMUn dI pflxf nf krn vfilaF ny afpxy hwk dy kfnMUn bxfAux leI nuksdfr cox pRxflI rfhIN pfrlImYNt ivc iswDy jF aiswDy qOr `qy sQfeI QF bxf leI hY.awj siQqI ieh af geI hY ik aprfDIaF vwloN jF AunHF dI sih `qy bxfey kfnMUnF nMU rd krn leI mfnXog suprIm kort vI iJjk rhI hY.

zfktr BIm rfE aMbydkr vI ivdvfn hox dy nfqy BFp igaf sI ik ‘pwKpfqI bMdobMsq’ ijs dI jVH ihMdU gRMQ hn dy ivruwD ztxf pvygf pr Auh ihMmq nf kr sikaf qy ‘dilq mKOty’ vjoN vriqaf igaf. jdoN ik ivcfrvfn qy qjrbykfr kfnMUndfn isLafm suMdr, sfbkf izptI spIkr hYdrfbfd asYNblI (Father of India’s Dalit Movement – December 18, 1908 to May 1975 ) ny ies kMm leI sYnf vI bxf leI sI BfvyN zfktr BIm rfE aMbydkr dy siqkfr vjoN Aus sYnf df nfm ‘BIm sYnf’ hI rwiKaf sI.Aus sYnf dI igxqI kfPI dwsI jFdI hY.imstr isLafm suMdr dy mrn qoN bfad ‘BIm sYnf’ dy bfkI afgU KrId ley gey qy sYnf df aMq ho igaf. pr iksy vyly jdoN dilqF nMU pUrn igafn ho igaf qF qjrbykfr kfnMUnI mihr isLafm suMdr jI nMU zfktr BIm rfE aMbydkr nfloN vI vD snmfn nfl Xfd kiraf krngy.

BfrqI sMivDfn df pwKpfqI rUp:

BfvyN ivcfrvfn qy qjrbykfr kfnMUnI mihr isLafm suMdr, sfbkf izptI spIkr hYdrfbfd asYNblI, (Father of India’s Dalit Movement – December 18, 1908 to May 1975) ijs nMU BlfAux leI ipwCy CuwtidaF zfktr BIm rfE aMbydkr nMU mKOty vjoN dwby-kucilaF df msIhf vD pysL kIqf igaf, dI shI ivafiKaf sI ik ‘BfrqI sMivDfn df afrtIkl 14 ivwc, “jo kfƒn ivc brfbrI df mqlb hY ik Bfrq styt iksy ƒ kfƒn dy aMdr brfbrI dy hwk qoN ienkfrI nhIN hovygI jF kih lvo ik kfƒn rfhIN hr-iek df brfbrI dy isDFq `qy bcfa kIqf jfvygf” kfnMUnI mihr isLafm suMdr jI dI shI kIqI ivafiKaf anusfr, “ies afrtIkl qoN Bfv hY ik jdoN koeI ivakqI jF gruwp ieh hONslf rwKy jF Aus kol somy hox qy Aus dy nfl lok kfƒn sfhmxy brfbrI dy hwk lYx leI juVy hox qF Aus siQqI ivc styt (Bfrq srkfr) Aus ƒ jF gruwp ƒ brfbrI dy hwk qoN ienkfrI nhIN hovygI”. ies df spwsLt arQ ieh hY ik jdoN qwk koeI kfƒn dy sfhmxy af ky afpxy brfbrI dy hwk lYx leI ihMmq nhIN jutfAuNdf Aus vyly qk BfvyN Aus nfl kuJ vI huMdf rhy. Bfrq/ styt srkfr vloN brfbrI dy hwk qoN ienkfrI hoxo kihxf jF aijhf svfl hI krnf TIk nhIN hovygf. ies df hor spsLt mqlb hY ik, “jy iksy ny brfbrI dy hwk lYxy hn Auh pihlF BfrI Krc qy ihMmq krky kfƒn sfhmxy mukwdmybfjLI ivc pY ky brfbrI dy hwk dI mMg krn dy Xog hovy. ies afrtIkl 14 df mqlb ieh nhIN ik hr iek BfrqI bwcy ƒ jnm qoN hI BfrqI sMivDfn aDIn KLudbKLud jF afpxy afp hI imlx vflf brfbrI df aiDkfr hY”. jy iksy ny brfbrI dy aiDkfr dI mMg krnI hY qF ies dy ijLMmyvfrI Bfrq srkfr dI nhIN hY sgoN aijhI ijLMmyvfrI brfbr dy aiDkfr dI mMg krn vfilaF dy moZy `qy suwtI hoeI hY. hux Kud aMdfjLf lf lvo ik Bfrq aMdr ikMny ku lok hn ijhVy ies agnI prIiKaf dI GVI ivcoN lMG ky brfbr dy hwk lYx dy kfbl hn.  BfrqI sMivDfn df afrtIkl 14 ivc drsfieaf brfbrI df hwk afm ivakqI leI nhIN hY jF kih ik lvo BfrqI sMivDfn muwZoN hI pwKpfqI hY. ijQy pwKpfq df BfrqI sMivDfn ivc hI muwZ bwiJaf hovy AuQy ‘iensfP dy rfj’ jF ‘kfƒn dy rfj’ dI BfrqI pfrlImYNt jF mfnXog suprIm kort qoN afs rwKxI ikwQoN ku qwk qrk sMgq hY.

iek hor aihm gwl jo sRI isLafm suMdr kfƒndfn ny Bfrq dy sMivDfn dy afrtIkl 17 dI GoK krky swcI khI hY ik Bfrq dy sMivDfn df ieh afrtIkl CUq-Cfq ƒ Kqm krdf hY. Ausdf kihxf hY ik ies afrtIkl aDIn CUq-Cfq ƒ amlI rUp ivc dyiKaf jfxf jF pRcfrnf mnf hY. ieh afrtIkl 17 ihMdU Drm dy sfry gRMQF df ivroD krdf hY ikAuNik ihMdU gRMQF ivc hI CUq-Cfq ƒ mMnxf jLfiej ikhf igaf hY. jy ies afrtIkl `qy aml kIqf jfvy qF sfry ihMdU gRMQ, ivsLvfs qy rIqI-irvfjL (krmkFz) ƒ rwd krnf hovygf pr aijhI mnsLf BfrqI sMivDfn ivc ikDry vI ilKI jF pRgtfeI nhIN geI hY. ies leI BfrqI sMivDfn dy afrtIkl 14  aqy 17 kOmFqrI idKfvy leI hn ijnHF nMU aml ivc ilafAux df koeI ierfdf jF mqlb nhIN hY. BfrqI sMivDfn dI GoK krn qoN pqf lgdf hY ik ieh sMivDfn iensfnI brfbrI dy hwk ivc nhIN hY.

awj ieh gwl KuwlH ky sfhmxy af geI hY ik Bfrq df pfrlImYNt aijhf kfƒn hI bxf skdf hY jo hukmrfn nMU afpxI mnmrjLI anusfr kfƒn dI vrqoN aqy afp-hudrI, DwkysLfhI aqy mnmfnI krn vflI inrxf sLkqI vrqx df hI aiDkfr idMdf hY qF iPrN iewQy iensfP dy rfj jF kfƒn dy rfj dI afs rwKxI bymfienI hI hY. jdoN afm mnuwK ies afp-hudrypx df isLkfr huMdf hY qF Aus ƒ smJ afAux lwg jFdI hY ik ieh byiensfPI kfƒn df afsrf lY ky kIqI jf rhI hY aqy ies jMjLIr ƒ qoVnf Auh afpxf Dfrimk PrjL bxf lYNdf hY.ies ivqkry ivcoN Aupjy mnuwKI ros nMU mOky df hukmrfn “aiqvfd” df nFAu dy kyy srkfrI aiqvfd rfhIN ros dUr krn dI QF mnuwK nMU hI Kqm krn df bhfnf GV lYNdf hY.

hux qwk zfktr BIm rfE aMbydkr ƒ dilqF df hIro bxf ky jfx buJ ky pysL kIqf jf irhf hY ikAuNik asl ivc Auh bRfhmxvfd dy sMklp (pwKpfqI bMdobsq) awgy Juk igaf sI. jdoN ik ivcfrvfn kfƒndfn isLafm suMdr vrgy aijhf krn leI bRhfmxvfd dy kfbU ivc nhIN afey. iehI kfrn hY ik BfrqI styt ny zfktr BIm rfE aMbydkr ƒ vwD pRcfiraf aqy imstr isLafm suMdr vrgy kfƒndfnF ƒ nkfrdy hoey dilqF ƒ pwky qOr `qy kfbU kr rwiKaf hY.awj vI iehI hfl cMgy Kfsy pVHy iliKaf aqy ieh dilq pirvfrF ivcoN afey aiDkfrI iBRsLtfcfr ivc sLfml ho ky dysL ƒ luwtx df kMm krn qk hI sIimq rih gey hn. ieh zfktr BIm rfE aMbydkr vrigaF ƒ AuwcI soc qy rihxI dy DfrnI kih ky puckfrnf ky AuBfrnf qy sRI isLafm suMdr vrgy ivcfrvfnf ƒ nkfrn dI nIqI df hI iswtf hY.

kI pfrlImYNt ivc aprfDIaF dy sLfml hox qoN bfad hux qk mnmfnI krn vfly GVy jFdy kfƒn mfnXog suprIm kort ƒ inaF krn dI jF iensfP dy rfj clfAux dI hdfieq krn sbMDI hukm krn dI afigaf idMdy hn jF idMdy rhy hn? Bfrq dI afjLfdI qoN bfad hux qwk dy PYsilaF ivcoN aijhy iensfP df rfj jF brfbrI dy hwk dI Jlk dyKx ƒ nhIN imldI. ies leI awj sRI lflU pRsLfd isDFq (lwT) qy mnMUvfd df isDFq (pwKpfq) hI sfrQk ho ky rih gey hn.ijwQy pUrf Bfrq lwT qy pwK-pfq dI lVfeI kfrn asLFq hY AuwQy kfnMUn iBRsLtfcfr df nkfb pf ky GuMz ivc muskrf irhf hY. hux qk dwby-kucilaF, pCVIaF sLRyxIaF aqy GwtigxqIaF ƒ nf-brfbrI qy srkfrI doglI nIqI dy isLkfr bxy rihx qoN bfad afpxy shfry KVHy hox leI gLYrkfƒnI hiQafrF dI vrqoN `qy Auqrnf ipaf hY qy pUry dysL ivc awj ies df rOlf-rwpf ieMnf hY ik awj Bfrq df kOmFqrI aks vI DuMdlf ho irhf hY.

kI BfrqI smfj ivc qbdIlI ilafAux leI lwT qy pwKpfq dI lVfeI jLrUrI hY:

sRI lflU pRsLfd jI jo smF afAux `qy Bfrq dy pRDfn mMqrI bxn dy dfavydfr hn ny ikhf sI ik, “Aus pwK-pfqI afdysL nMU rwd krky asIN (sMsd mYNbr) afpxf glf Kud ikAuN ktvfeyNgy” . sRI lflU pRsLfd Xfdv hux qwk ies dysL dy bMdobsq dI nbjL cMgI qrHF pihcfx gey hn qy AunHF ƒ pqf hY ik ieQy kfƒn kuJ vI ikAuN nf bxy, Auh amIrF df hI pwK pUrdf hY qy gLrIbF df Gfx krdf hY. ies leI lflU pRsLfd ny amIrF dy inXm ‘pwKpfq’ dy mukfbly ‘lwT’ nMU apnfieaf hY qy aMq iswtf ieh inkilaf ik sfrIaF isafsI iDrF ny kfƒn nfloN ‘aprfDI gwTjoV’ nMU vwD qrjIh dyx dI qrqIb ies ‘BfrqI pwKpfqI bMdobsq’ qoN pRyrnf lY ky iswK leI hY. jdoN dI ieh qrqIb dwby-kucilaF ny apnf leI hY AudoN qoN hI bRfhmxvfd dy hfmIaF ny sRI lflU pRsLfd dy iKlfP morcf KolH rwiKaf hY. pr sRI lflU pRsLfd df PfrmUlf hux pUry dysL ivc lfgU ho irhf hY aqy coxF dI nIqI ivc agvfkfrIaF ny hor pRFqF ivc vI aihm BUimkf inBfAuxI sLurU kr idwqI hY. agvfkfrI KuwlHyafm sPfeI pysL krdy kih rhy hn ik corI dy DMdy nfloN agvfkfrI df DMdf afpxy isafsI pRBUaF dI Cqr-Cfieaf QwlHy ijLafdf lfBkfrI hY. hux bRfhmxvfd (pwKpfqI bMdobsq) dy hfmIaF ny qrlo-mwCI hoxf sLurU kr idwqf hY.

pr ijnHF nMU zf[ BIm rfE aMbydkr dI iswiKaf “mwq AuWcI qy sLfhI jIvn” (high thinking and high living) df isDFq ijLafdf BfAuNdf hY jo bRfhmxvfd dy pwKpfqI bMdobsq qoN ibnF pRfpq krnf nf-mumikn hY.ijvyN mfieafvqI mfieafjfl ivc Ps geI hY. sRI rfm ivlfs pfsvfn pihlF hI mwq AuWcI qy sLfhI jIvn dy isDFq dI pflxf kr rhy hn. sRI mulfiem isMG Xfdv, muwK mMqrI AuWqr pRdysL aqy sRI lflU pRsLfd iekwTy bYT vI nhIN skdy ikAuNik dono hI Bfrq dy pRDfn mMqrI bxn dy dfavydfr hn . pr ieh sfry afpxI awz-awz zPlI vjf ky Bfrq dy pwKpfqI bMdobsq qoN aprfDI qy bfhU-blIaF df sfQ qy isDFq ƒ kfƒn nfloN vwD qrjLIh dy rhy hn. hux BfrqI lokrfj aprfDIaF dy hwQ df iKzOxf awgy nfloN vI vwD bx cuwkf hY. ijs ivc suDfr hox dI koeI ikrn njLr nhIN afAuNdI.

hux qF ibWlI QYly qoN bfhr hY:

kyNdr srkfr ny Bfrq dI AuWcqm adflq mfnXog suprIm kort dy sfhmxy svIkfr kIqf hY ik rfjnIqIvfnF, aprfDIaF qy nOkrsLfhF ivckfrlf gwTjoV eynf mjLbUq ho igaf hY ik iBRsLtfcfr sfrIaF hwdF pfr kr igaf hY, pr ies dy bfvjUd Bfrq dy sfilstr jnrl jI[ eI[ vfhnvtI ny ikhf ik, “BfvyN srkfr ieh mMndI hY ik aprfDIaF, rfjnIqIvfnF aqy nOkrsLfhF dy ivckfr gwTjoV bixaf hoieaf hY pr Aus ny kyNdrI ivjIlYNs kimsLn dy Aus afdysL ƒ htfAux df ivroD kIqf hY, ijhVf “iBRsLt AuWc nOkrsLfhF ƒ suqMqr jFc qoN bcfAuNdf hY aqy ies isDFq dI AulMGxf krdf hY ik kfƒn dy sfhmxy sB brfbr hn” hux Bfrq dI mfxXog suprIm kort ƒ BfrqI sMivDfn dI rosLnI ivc pfrlImYNt ƒ suprIm mMn ky aprfDIaF dy iesLfry `qy kMm vwD krnf hovygf qy kfƒn dI pflxf Gwt. ieh hux afm ivakqI ƒ vI spwsLt rUp ivc njLr afAux lwg ipaf hY.

‘nYgyitv voitMg’ dI ivvsQf:

dUsry pfsy cox kimsLn ny lok sBf qy ivDfn sBfvF dIaF coxF dOrfn AunHF votrF, ijhVy iksy vI AumIdvfr dy hwk ivc vot nf pfAuxI cfhuMdy hox, leI ‘nYgyitv voitMg’ dI ivvsQf krn sbMDI kfƒn `c ZukvIN soD krn leI isPfrsL kIqI sI. pr kyNdr srkfr KfmosL hY ikAuNik ies nfl BfrqI lokrfj df KoKlypx hor nMgf hox df zr hY. cox kimsLn ny suprIm kort nMU hlPIaf ibafn rfhIN dwisaf hY ik Aus ny Auprokq kfƒnI ivvsQf krn sbMDI kyNdr srkfr ƒ 10 dsMbr 2001 aqy 5 julfeI 2004 nMU isPfrsL krn vfly pwqr ilKy sn. pwqrF ivc ikhf igaf sI ik hryk hlky dy bYlt pyprF ivc iek Kfnf bxfieaf jfey ijs ivc Auh votr insLfn lf skx ijhVy cox mYdfn ivc KVHy iksy vI AumIdvfr ƒ vot nf pfAuxI cfhuMdy hox. ies ƒ ‘nYgyitv vot’ ikhf igaf hY. ieMj vot pRxflI ivc ihwsf lYx vfilaF dI igxqI vDygI qy AunHF votrF dy mn AuWpr vI boJ nhIN hoeygf ijhVy iksy vI AumIdvfr ƒ cuxnf nf cfhuMdy hox, ijnHF df cox insLfn bYlt pypr AuWpr drj hovy.cox kimsLn ny pwqrF rfhIN ieh isPfrsL vI kIqI sI ik nYgyitv vot pfAux vfly votrF dI igxqI vI nqIjy `c drsfeI jfey. kyNdr srkfr ny cox kimsLn dy pwqrF df koeI juafb ajy qk nf dy ky ieh sfbq kr idwqf hY ik srkfr cox kimsLn dI sMivDfnk hsqI nMU pRvfn hI nhIN krdI.

iBRsLtfcfr qy aprfD df bolbflf hY: 

zf[ afr[ky[ mncMdf ny afpxy lyK, “kfrobfr bx ky rih geI hY Bfrq dI rfjnIqI” ivc kuwJ swc ieAuN ibafn kIqf hY ik, “Bfrq `c lgBg 700 aYm[pI[/aYm[aYl[ey[ aprfDI ipCokV vfly hn. ies df kfrn ieh hI hY ik Bfrq dI rfjnIqI ies smyN iek cMgf ibjnYs bx cwukI hY. jy Jfq mfrIey qF lgBg hr isafsI nyqf jo iek vfrI aYm[pI[ jF aYm[aYl[ey[ bx igaf hovy Aus dIaF jfiedfdF qy keI vwzy-vwzy ibjnYs Kuwly pey hn, iewQoN qwk ik jy koeI mMqrI df pI[ey[ vI hovy qF Auh vI mOjF mfx irhf hY. sMsd mYNbr qy ivDfiekF ƒ keI shUlqF pRdfn kIqIaF hoeIaF hn. vwzy-vwzy bMgly, ishq-shUlqF, hvfeI, ryl, bws sPr, ivdysLI Xfqrf muPq idwqIaF jFdIaF hn. do-do eykV ivc PYly ieh bMgilaF ivc surwiKaf gfrzF dy nfl-nfl keI nOkr vI sMsd mYNbrF jF ivDfiekF dI shUlqF leI rwKy jFdy hn.[[[[[[[[[[socx dI gwl ieh hY ik dysL dy 35 kroV lok rotI, kwpVf qy hor buinafdI shUlqF qoN vFJy hn.[[[[[ajokI rfjnIqI ƒ lokqMqr kihx dI QF qy jy zMzfqMqr khIey qF kuJ glq nhIN hovygf. sfzy nyqfvF dy iZwz nhIN Brdy. koeI sImf nhIN not iekwTy krn dI ieh nyqf dysL ƒ vI jok vFg icmVy bYTy hn, dysL dy iek iqhfeI lIzrF dI iek iqhfeI hI blYk mnI kZvf leI jfvy qF dysL df ivdysLI krjLf lwQ jfvygf  [[[[[[[[[[[[ sfzI aPsrsLfhI `qy srsrI ijhI Jfq mfrIey qF lgBg hr vwzf aPsr hI iksy nf iksy lIzr df irsLqydfr hovygf. afm lokF df ies lokqMqrI dysL `c kuJ nhIN, afm ivakqI sfzy lIzrF dy leI iek vot pfAux vflf do lwqF df pRfxI hY. ijs ƒ votF vyly Aus dI kmjLorI `qy hwQ rwK ky notF jF nisLaF dI bdOlq Aus dI vot afpxy hwk `c Bugqf leI jFdI hY.iek irport anusfr dilq dI bytI mfieafvqI ny idwlI ivKy meI-jUn 2003 ivc XUns dyhlvI pfsoN iek koTI 5 kroV dI KrIdI. ies dI mfrkIt kImq 25 kroV dy krIb hY. 1996 `c sfbkf kyNdrI mMqrI suKrfm dI irhfiesL dy pUjf kmry `c 3[71 kroV ngd PVy gey. kuJ sfl pihlF jYlilqf vloN afpxy byty suDfkrn dI sLfhI sLfdI AuWpr kroVF rupey Krc kIqy gey. 5 lwK DnfZ isafsqdfnF, aPsrF dy sivtrjLrlYNz ivc gupq bYNk Kfqy hn. bfdl pirvfr dIaF anykF sMpqIaF `c iek koTI ivcoN 23 ey[sI[ qy iek Pfrm hfAUs dy drvfijLaF dIaF ictkxIaF AuWqy sony dy pwqry cVHy hox dI Kbr qwk afeI sI[[[[[[[[[[ 20 pRqIsLq jwj iBRsLt hn qy 90 pRqIsLq jwj syvfmukq ho ky ikDry cyarmYn jF jFc kimsLn/ kmytI dy sBfpqI bx ky keI sflF qwk motIaF qnKfhF dy nfl nfl pYnsLn vI lYNdy hn[[[[[[[[[[[[[ pr Bfrq dy rMg inafry hn ijwQy mMqrI qF kI AunHF dy ipafdy vI srkfrI lfl bwqIaF vflIaF gwzIaF, puils dI gfrd nfl hUtr mfrdy sVkF `qy dOVdy hn. mYN kYnyzf dy isafsI lIzr ƒ imilaf sI. mYN hYrfn hoieaf Aus ƒ afpxy ielfky dy puils Qfxy dy muKI df nfm qwk nhIN pqf. dwisaf ik Auh afpxy 10-12 sflF dy isafsI jIvn `c kdy vI Qfxy nhIN gey qy nf hI AunHF ƒ Qfxy df rsqf pqf hY. pr sfzy BfrqI nyqfvF df iswDf sbMD puils nfl huMdf hY, ieQoN qwk ik ielfky dy ivDfiek mMqrI dI mrjLI nfl hI puils muKI jF zI[afeI[jI[ Kyqr `c lgfey jFdy hn.- pMjfbI itRibAUn, cMzIgVH, 3 PrvrI 2005[

iek pRiswD aKLbfr dy krqf-Drqf sInIar pwqrkfr ny 15 ku sfl pihlF bVy siqkfr aqy sihj nfl iZwzoN shI aqy afpxy qjrby dy afDfirq slfh idMidaF ikhf sI ik pRYs not ikMnI ku dyr cuwkI iPrdy rhogy, koeI lfBkfrI kMm kro. ieh sux ky ijvyN pUrI smJ qy pVHfeI hI KUh `c pY geI hovy ik kI ieh pRYs not bymqlby aqy koeI suDfrvfdI nhIN ho skdy? ieh mn dy aMdr hI svfl ijhf AuWTx lwigaf qy imwqr pwqrkfr vI ichry qoN ieh gwl BFp igaf sI. Ausny ibnF dyrI kIiqaF ikhf ik koeI rfjsI pfrtI ivc sLfml ho jfE BfvyN koeI vI ikAuN nf hovy. Aus ny purfxI hwz-bIqI imsfl idMidaF dwisaf ik jdoN mYN sfeIkl qoN bfad skUtr lYxf sI qF luiDafxf `c rihMdy lIzr df nF dwsidaF ikhf jo pMjfb df isrkwZ kimAUinst (kfmryz-mfrksvfdI eyjMt) hY “Aus ny mYnUM ikhf sI ik dyKIN ies qrHF nf krIN afpF kfmryz huMdy hF” Bfv skUtr dI vrqoN nf krIN. awgy gwl vDfAuNidaF ajIbo-grIb aMdfjL ivc hor dwisaf sI ik Aus kfmryz dI koTI `qy huxy hI ds lwK rupey isrP iPinisLMg (rMg-rogn, cmk-dmk) krn `qy hI Krc afey hn qy gwzIaF afid dI qF Aus pfs koeI igxqI hI nhIN hY. KYr! awj dy idn qF Aus kfmryz dy Gr df mfhOl hor hI hY ikAuNik bwcy vI kfPI smyN qoN Auzfr hn qy kmfeI krdy hn. swc puwCoN! Aus rfjsI lokF qy srkfrI eyjMtF dI mOkfpRsqI qy mfVy ikrdfr bfry sMKyp ivc Aus vyly hI ibafn kr idwqf sI.

aijhy mOkfpRsqF df “isDFq” qy “ienklfb” iswK sMklp qy isDFqF dy Ault ieh irhf hY ik afpxy bwicaF nMU qwqI-vfh nf lwgx idAu qy dUsiraF dy bwicaF nMU mrvfAux qy qwqI-qvIaF `qy bYTx leI guMmrfh krky iqafr kro. mOky dIaF eyjMsIaF leI ieh AupXogI rhy hn.ienHF mfVy ansrF dI mdd nfl hI swc dy mfrg `qy clx vfilaF nMU mOq dy Gft Auqfr idwqf igaf jo sB dy sfhmxy qy huxy bIqI gwl hY. kI ienHF pfpIaF `qy vI koeI Bfxy df asr hovygf?

jy awj ies mulk ivc mfrksvfdIaF dy ikrdfr vwl JfqI mfrIey qF ieh inwj leI sB qoN vwzy sOdybfjL hn. hux kMn pwk cuwky hn ieh suxidaF ik Kwby-pwKI pfrtIaF dysL aMdr qIjf morcf / PrMt bxfAux dI iqafrI ivc juwt geIaF hn. asl ivc ijvyN pMjfb ivc akflI qy kFgrs pfrtI hY iesy qrHF kyNdr ivc kFgrs gruwp (sFJf AuWnq gTbMDn) qy BfrqI jnqf pfrtI gruwp (kOmI lokqMqrI gwTjoV) hn. ieh KwbypwKI pfrtIaF afpxy inwjI muPfd dI pUrqI leI hI ieh qIjf morcf / PrMt bxfAux df nfarf hmysLf sOdybfjLI leI hI lfAuNdIaF hn qy afpxf AuWlU iswDf krn ivc sPl rihMdIaF hn. dilq pwKI zfktr BIm rfE aMbydkr dy pd-icMnHF `qy cwlx vfly pr mƒvfdI soc dy gLulfm, ienHF DiVaF dy ipwClwg bx ky iek dUjy dy nfl dusLmxI krdy hoey afpxy inwjI lfBF dI pRfpqI qwk hI sImq rih gey hn. ijvyN ik AuWpr pihlF hI imsfl vjoN mfieafvqI ƒ mfieaf jfl ivc Pisaf dwisaf jf cuwikaf hY. iesy qrHF hor vI dilqF dy nF `qy rfjnIqI krn vfilaF dI rfjnIqk idsLf qy dsLf apmfn jnk hI khI jf skdI hY.GwtigxqIaF dI numfieMdgI krn vfly sMsd mYNbr qF pfrlImYNt ivc GwtigxqIaF dI afvfjL nf AuTfAux leI smJOqf krky cwlx ƒ hI afpxf BivwK AuWjlf mMndy hn. jy koeI sMsd aijhI ijLwd kry qF awgoN leI Ausƒ sMsd mYNbr bxn ivc dfgLI cox pRxflI sfQ nhIN idMdI.

lokF ƒ iensfP idvfAux dI pRfQimkqf dI gwl korf JUT:

sRI aYs[ aYs[ ivrk, zfierYktr jnrl afP puils, pMjfb ny pRfQimkqf afm lokF ƒ iensfP idvfAux dI gwl krdy ikhf ik rfj dy lokF ƒ guMzf ansrF, BUmI mfPIey aqy blYkIaF qoN surwiKaf idvfAuxI muwK pihlkdmI `c sLfml hY. sRI ivrk ny ikhf ik ijhVf puils aiDkfrI smwlgrF, mfPIey, jLmInF `qy kbjLy krfAux vfilaF, nsLIly pdfrQF df DMdf krn vfilaF nfl sbMD rwKdf hY jF iksy qrHF nfl juiVaf hoieaf hY, drasl Auh vI smfj ivroDI ansr hY. AunHF ikhf ik kfƒn dI durvrqoN krn vfly aiDkfrIaF ivruwD vI kfrvfeI kIqI jfvygI.AunHF ikhf ik puils aprfD rokx, aprfDIaF ƒ lwBx qy sjLf idvfAux leI pUrI srgrmI nfl kMm krygI qy ijhVy aiDkfrI jF mulfjLm kMm ivc aiVky bxngy, AunHF ivruwD vI kdm cuwky jfxgy. clo KLYr sRI ivrk ibmfrI qoN qF ienkfrI nhIN hn. pr jdoN srkfr aprfDI gwTjoV ivc BfeIvfl hoxf vI mMn jfvy qy aprfDIaF dy hwk df kfnMUn vI rwd nf krn leI vI suprIm kort nMU khy qF iPr suDfr dI gwl hI ikAuN qy ikvyN? dyKx vflI gwl hY ik ieh isrP aprfDIaF qoN ryt vDf ky vwD pYsf iekwTf krn vflf aYlfn qF hI nhIN hY? sR[ ivrk jI iBRsLtfcfr qy aprfD qF hI Kqm ho skdf hY jy isafsq iBRsLtfcfr rfhIN iekwTy kIqy jf rhy Dn qoN mukq hovy.aijhy mfVy smyN jo iensfnIaq df sfQ dy rhy hn AunHF awgy isr JukfAuxf vI bxdf hY.

iBRsLtfcfr dy rog dI qih qk jfx dI loV: 

huxy hI mfl aPsrF dI jQybMdI (pMjfb rYvinAU afPIsrjL aYsosIeysLn) vloN ivjIlYNs aPsrF `qy iBRsLtfcfr dy dosL lf ky isrP afpxy bcfa leI Tos aYlfn kIqf hY ik Auh afAuNdy idnF ivc ivjIlYNs qy puils dy AunHF aPsrF dI sUcI jfrI krygI, ijnHF ny irsLvqF shfry jfiedfdF bxfeIaF hn. aYsosIeysLn ny ikhf hY ik Auh aijhy aPsrF dIaF jfiedfdF dI sUcI qwQF smyq jwg jLfihr krygI qy dosL lfieaf ik ivjIlYNs Kud iBRsLtfcfr `c nwko-nwk zuwbI hoeI hY.ieh mMg lokF leI nhIN hY sgoN sOdybfjLI hY ik pMjfb srkfr vloN 16 meI 2001 ƒ jfrI heyo notIiPkysn  nMU lfgU kro ik ibnF agfAUN pRvfngI qoN mfl ivBfg dy iksy vI aPsr iKlfP iBRsLtfcfr kys drj nhIN kIqf jfvygf.-pMjfbI itRibAUn, 14 PrvrI 2005

kI jy ieh mfl aPsrF dI jQybMdI (pMjfb rYvinAU afPIsrjL aYsosIeysLn) aijhy aPsrF dIaF jfiedfdF dI sUcI qwQF smyq jwg jLfihr krn df dfavf kr skdI hY qF kI Bfrq srkfr blYk df iekwTf kIqf Dn qy jfiedfdF df pqf nhIN kr skdI? jo AuWkf hI aOKf kMm nhIN hY.iPr iZWl ikAuN? sfP hY ik jo vI srkfr afAuNdI hY iemfndfr nhIN isrP afpxf kfrjkfl pUrf krn leI srkfrI eyjMsIaF dI vrqoN ivroDIaF nMU dbfAux leI iBRsLtfcfr, aprfD qy dMgfkfrIaF nMU Kqm krn dy nfary lf ky qy iesy bhfny insLfnf bxfAuNdI hY jF ikhf jf skdf hY ik isrP rfjsI zrfmf hI rcdI hY. jdoN ik sfry aprfD dI jVH hmysLf srkfr Kuwd rhI hY. ies nfl lok vI mUrK bxy rihMdy hn.awj kwlH rfjnIqI aprfD dy sfhmxy bsqf by jF ds nMbr dy bdmfsLF qy hor aprfDIaF dI bhuqI aihmIaq nhIN rhI Auh qF  Auprly sqr dy aprfDIaF dy afsry isrP idn-ktI krdy sfP idKfeI idMdy hn.

byiensfPI qy pwKpfq ivcoN iGrxf, nPrq aqy afpsI ivroD pYdf huMdf hY ijs ƒ mOkfpRsq sLfsn qy hor lok afpxI idsLf anusfr Aus ivroD dI vrqoN krdy hn ijs ƒ srkfrI jF gLYr-srkfrI awqvfd ikhf jf skdf hY ijs ivcoN aprfDI, mnuwKI bMb, dihsLqgrd afid pYdf huMdy hn. huxy hI amrIkf ny mnuwKI bMbF dy hoNd ivc afAux dy kfrnF sbMDI Koj krn leI Auprflf arMiBaf hY ijs `qy bhuq pYsf Krc krky smFbwD irport qy Koj krn leI sLurUafq kIqI hY pr lyKk df inwjI iKafl hY ik ies sB aprfDnfmy df afDfr byiensfPI hI hY.iehI ibrqI afpxI qfkq nMU vDfAux qy PYlfAux Kfqr hor dysLF ivc vI pfeI jFdI hY.

mn dI sLFqI qy iqafg df Drm: 

‘mn df afnMd’ qy ‘qn df suwK’ df aMqr sRI gurU gRMQ sfihb (igafn df sfgr) dy hvfly nfl smJfAux vflf isrkwZ iswK Drm df mhfn ivdvfn,pRBfvsLflI aqy AuWGy kQf vfck qy ivafiKafkfr igafnI sMq isMG mskIn  sUbf srhwd (pfiksqfn) dy ijLlf bMnMU, ksbf ‘lwk mrvq’ ivKy ipqf s[ krqfr isMG aqy mfqf rfm kOr dy Gr akqUbr 1934 nMU jnmy qy 18 PrvrI 2005 nMU 71 sfl dI Aumry afnMd qy suwK mfnx qoN bfad sdIvI sLFqI leI ieh sMsfr nMU Cwz igaf.mn dI sLFqI swc (Drm) ivc hY qy srIr dy aMdroN hI imldI hY qy iqafg df rfh hY. jdoN ik qn df suwK (pdfrQ) bfhroN pr ijAuN ijAuN ies suwK nMU Bogdy hF duwK vDdf clf jFdf hY. lok ‘mn dy anMd’ leI Gwt pr ‘qn dy suwK’ leI ijafdf Btkdy hn. ies leI duKI rihMdy hn. inwjI qjrbf vI iehI dwsdf ik duwKI krn qy duKI hox vfly ‘mn dy afnMd’ qy ‘qn dy suwK’ ivc aMqr nhIN smJdy. dUsry leI swc dy rfh `qy cwlx vfly hI ‘mn df anMd’ Bog skdy hn. suKI qy duKI dI pihcfn krn leI ieqnf hI ilKxf kfPI hovygf.jdoN qwk brfbrI dy isDFq aqy srbwq dy Bly dy mudeI sRI gurU gRMQ sfihb df pUrn pRcfr lokF qwk nhIN phuMc jFdf Aunf icr lyKk df idRVH ivcfr hY ik dby-kucly lok ijnHF leI iswK Drm hoNd ivc afieaf hY Auh zfktr BIm rfE aMbydkr dI QF kfnMUndfn isLafm suMdr jI jF ies vrgy iensfnF dy pUjk bxngy qy aMq rfm iblfs pfsvfn ijsny pihlF hI afpxI iewCf pRgt kIqI hY ik jdoN vI dilqF ƒ Bfrq aMdr koeI Drm apnfAuxf ipaf qF Auh iswK Drm hI hY ikAuNik awj iswKI dy lV lwg cuwky dilqF qoN ielfvf ienHF df Bfrq aMdr koeI Drm nhIN hY. sRI gurU gRMQ sfihb hI brfbrI qy srbq dy Bly df aml krn Xog “Drm-inrpwK” Drm df rfh hY.

icqfvnI qy jLrUrI iDafndyx Xog:

awj jdoN sMsfr iekjuwt ho irhf hY. kI BfrqI smfj dI purfqn pwKpfqI bMdobsq dI aprfDI nIqI qoN Cutkfrf pfAux leI kfƒn dy rfj dI sQfpqI df rfh Cwz ky nvInqm aprfD df “isDFq” dwby-kucly smfj ƒ jgfAux qy AuTfAux leI apnfAux dI afigaf idwqI jfxI cfhIdI hY? BfvyN swqf dI BuwK awj KLudbKLud smfijk qbdIlI df kfrn bxdI jf rhI hY qy iehI nvInqm aprfD nMU AusfrU pwK dwisaf j irhf hY. kI byamlI svrfj aqy rfm-rfj dy nfary hyT pwKpfqI bMdobsq (mƒvfd) dI kpt qy Cl nIqI dy isLkfr smfj ƒ iehI Kqrnfk nIqI apxf ky afpxy afp ƒ mukq krvfAuxf hovygf? jy ies sbMDI Bfrq dy BUqkfl qy hux BivwK vwl njLr mfrIey qF kfƒn dy rfj dI sQfpnf qoN bgLYr qy ies ƒ driknfr krn kfrn siQqI icMqf jnk qy KUn Krfby vflI bxI njLr afAuNdI hY.ies dy nfl hI afpsI ivsLvfs Kqm krn qy tuwtx kfrn pirvfr vfd qy vMsLvfd vI hfvI ho igaf hY.

jdoN BfrqI jnqf pfrtI gruwp (kOmI lokqMqrI gwTjoV) kyNdr ivc swqf `c afieaf qF Aus ƒ vot bYNk nIqI qihq mƒvfdI soc kfƒn nfloN pihlF nfloN vI vD sfriQk njLr afAux lwg peI sI. Ausny afpxy rfj-kfl drimafn mfieaf ƒ Bgvfn kih ky iBRsLtfcfr qy aprfD ƒ KuwlH dy idwqI sI. nrismhf rfE dI kutl cfxkIaf nIqI ƒ dysL dI eykqf qy aKMzqf df nF dy ky jfiejL hI nhIN Tihrfieaf igaf sgoN pUrf smrQn idMidaF Aus ƒ ieh kih ky vI snmfinaf igaf ik nrismhf rfE jI mfzrn cfxkIaf sn. aijhI pfrtI vloN kfƒn dy hwk ivc nf hI koeI kdm puwitaf igaf qy nf hI hux Auh ies sbMDI koeI stYNz lYx dy hwk ivc hn ikAuNik AunHF df vot bYNk pihlF qoN hI mƒvfdI bMdobsq dy DfrnIaF df hY nf ik kfƒn dy rfj sQfipq krn vfilaF df hY.

kOmI lokqMqrI gwTjoV  (aYn[zI[ey[) aqy sFJf pRgqIsLIl gTbMDn (XU[pI[ey[) ivcoN bfhr inkl ky afAux vfly qy hor pRFqI pfrtIaF ik aMq amlI rUp ivc kfƒn df rfj sQfpq krky hI dysL nMUN sMsfrIkrn dI dOV ivc snmfinqmeI ZMg nfl sLfml krky awgy iljf skdy hn jF nhIN vI dyKx Xog gwl hY. iesy ivc hI aMq dysL qy ies dy smfj df Blf ho skdf hY. hux gwl iensfnI snmfn dI hox lwgI hY jo AusfrU hY BfvyN ivkfs kfrjF ƒ vI ipwCy Dkylxf duKdfeI jLrUr hY.ies vyly mƒvfdI vot bYNk df Jukfa dUsrI iDr vl hox krky kFgrs dwby-kucilaF dI gwl krky aprfDI rucIaF ƒ iKVy mwQy brdfsLq kr rhI hY. pr ies pfrtI aMdr vI sLYqfn dy rUp ivc pwKpfqI bMdobsq (mƒvfd) sQfeI rUp ivc Cuipaf hoieaf hY. BfrqI sMivDfn vI pwKpfqI qy mnMUvfd df pwK pUrdf hY. iehI kfrn hY ik pfrlImYNt Kud hI iBRsLtfcfr qy aprfD dI afigaf idMdf hoieaf lokrfj df mKOl AuzfAuNdf hY.

hux dyKxf bfkI hY ik ies iBRsLtfcfrI, pwKpfqI qy aprfDI isstm aMdr Bfrq dy rfsLtrpqI, zfktr ey[pI[jy abduwl klfm vwloN imqI 25 PrvrI 2005 nMU sMsd dy dovyN sdnF dI sFJI bYTk nMU sMboDn krn smyN srkfr dIaF nIqIaF bfry aYlfn ik, ‘igafn ienklfb’, ‘mfzl sLfsn jLfbqf’, ‘kOmI rujLgfr grMtI’, ‘kOmI pyNzU ishq imsLn’ qy ‘Bfrq inrmfx’ aid kilafxkfrI XojnfvF sLurU krnf hY qy ienHF aDIn suDfr dI afs rwKxI ikqnI ku pRmfxvfdI hY? pr pihlF qF srkfrF vwloN kIqy bhuqy aYlfn kfgjLI sfbq huMdy rhyy hn qy iBRsLtfcfr hI hfvI irhf hY.   

26 PrvrI, 2005

 
 
     
 
muwK pMnf  |  aMgryjI aMk  |  sMcflk  |  bfnI  |  ilMk

Copyright © Balbir Singh Sooch, Chief and Spokesperson, Sikh Vichar Manch, Ludhana, Punjab (India)